ფოლიანტები

 საქართველოს თავზე მრავალ ქარტეხილს გადაუვლია.არც ჩვენი კუთხეყოფილა გამონაკლისი.მას ახსოვს მონღოლთა,ოსმალთა თუ  ლეკთა თარეში.სოფლის ეკლესია–მონასტრებს და ციხე–კოშკებს დღესაც აჩნიათ    ჟამთა სიავის კვალი....რუბრიკით  ,,ფოლიანტები"გთავაზობთ ჩვენი სოფლის         ისტორიის მნიშვნელოვან მონაკვეთებს




                                                           ქვიშხეთის ბრძოლა

  1259 წლის ზაფხულში საქართველოში მეფე დავით ნარინის ხელმძღვანელობითმონღოლთა ბატონობის წინააღმდეგ აჯანყება დაიწყო. ყაენმა აჯანყებულ ქართველთაწინააღმდეგ არღუმ აღას სარდლობით დიდი ჯარი გამოგზავნა ქართველებმა დიდიმსხვერპლის ფასათ გამარჯვება მოიპოვეს, თუმცა დავით ნარინმა ბრძოლისგაგრძელება უიმედოდ მიიჩნია დასავლეთსაქართველოში (აფხაზეთში)გადავიდა,სადაც ის მეფედ დაადგინეს.1260–61 წლებში დავით ნარინის აჯანყებასმოჰყვა მეორე ამბოხი, რომელსაც დავით ულუ ხელმძღვანელობდა.ისტორიკოსებისთქმით, აჯანყების მიზეზი მონღოლთა ბატონობის სისასტიკე, დიდი გადასახადებიდა სალაშქრო ბეგარა იყო.
 ამბოხის საბაბი გახდა ყაენის ბრძანება, ქართველ მეფეს ლაშქართან ერთადმონაწილეობა უნდა მიეღო მონღოლების ეგვიპტურ ლაშქრობაში.
 დავით ულუმ სამხედრო თათბირი მოიწვია და განაცხადა: ,,არღარა მნებავს მონებათათართა" ლაშქრობაში უარის თქმა აჯანყებას ნიშნავდა. დიდებულებისუმრავლესობამ მეფეს მხარი არ დაუჭირა, მისი ნებართვით დიდებულები ყაენთანგაემგზავრნენ თავიანთი ლაშქრით.დავით ული და მისი მომხრეები, მათ შორისსამცხის მთავარი, სარგის ჯაყელი, სამცხეში გადავიდნენ და ბრძოლის თადარიგსშეუდგნენ.
 თბილისში მოსულ მონღოლ სარდალს არღუნ აღას ქართველი დიდებულებიშეუერთდნენ. არღუნმა დავიტ ულუს მეუღლე გვანცა და ძე დიმიტრი დააპატიმრა.ისინი ურდოში გაგზავნა მეფემ მონღოლთა წინააღმდეგ საბრძოლველად მხოლოდ8000მეომრის შეკრება მოახერხა და სარდლად სარგის ჯაყელი დაადგინა
 არღუნ აღა 20 000 მეომრით სურამში დაბანაკდა. 6000 მეომარი გამოყო დამდინარე შოლასთან დააბანაკა.
 1260 წლის დეკემბერი იდგა. სარგის ჯაყელმა 1500 მეომარი ტაშისკრისვიწოებიდან 
 გამოიყვანა და მონღოლებს ქვიშხეთის მიდამოებთან შეებრძოლა. ქარტველებმამტერი უკუაგდეს. მეორე დღეს სარგის ჯაყელის მეთაურობით ჯარმა სტრატეგიულადხელსაყრელი ადგილი დატოვა, ტაშისკრის ვიწროებიდან გამოვიდა და მასზეგაცილებიტ მრავალრიცხოვან მტერს გაშლილ მინდორზე შეებრძოლა. ეს დიდიშეცდობა იყო. ბრძოლამ ამჯერად შინდარაში გადაინაცვლა მონღოლთა მხარეზეაღმოჩნდნენ ქართველი დიდებულები, რომლებიც რჩევებსაც კი აძლევდნენმტერს. წინა დღის გამარჯვებით გამხნევებული ქართველები მამაცურად იბრძოდნენ.ბრძოლის ბედის გადასაწყვეტად მონღოლებმა მათთვის ჩვეულ ხერხს მიმართეს. მოჩვენებითუკან დაიხიეს. ქართველები მათ გამოედევნენ, ამ დროს უკან ჩასაფრებულმა მტერმაქართველებს ზურგიდან შემოუტია, უკან დახეულმა მონღოლებმა პირი იბრუნეს დაქართველები ალყაში მოაქციეს. დიდი მსხვერპლის ფასად ალყის გარღვევა მოხერხდა.დამარცხებულმა ქართველებმა სამცხეს შეაფარეს თავი. მეფე დავით ულუ მონღოლებმა ხელთვერ ჩაიგდეს, დამარცხებული მეფე დასავლეთ საქართველოში გადავიდა.

 ასე დასრულდა 1260 წლის დეკემბერში ბრძოლა ქვიშხეთის მიდამოებში.